De Balie/Jan Boeve

De longlist van de Editio Debutantenschrijfwedstrijd was ontzettend gevarieerd dit jaar. Onder het motto ‘Grenzeloze literatuur’ mochten deelnemers naast fictie, non-fictie en poëzie/poetry slam ook toneelteksten en scenario’s inzenden. Het maakte de taak van de jury er niet makkelijker op. Uiteindelijk bleek Esther van der Krol het enthousiasme van de jury voor zich te winnen, met haar toneeltekst Belgisch.

Belgisch

MOEDER Dus ik kijk naar die bak
VADER Die bak van glas
MOEDER Gek eigenlijk, het is net een aquarium, zo’n couveuse.
VADER Een aquarium met twee gaten als een cassettebandje
MOEDER Een aquarium met twee gaten als een cassettebandje
MOEDER EN VADER En we denken
MOEDER Het is net een broedmachine
VADER Voor een kip
MOEDER Een kuiken
VADER Maar een kind is geen kuiken
MOEDER Nee, een kind is geen kuiken
VADER We zeiden tegen elkaar
MOEDER Dit kind is wel heel lelijk
VADER Het was zo
MOEDER Het was een kind van Belgische ouders
VADER Daar kon hij ook niks aan doen
MOEDER Nee
VADER Het lag naast de couveuse van onze dochter
MOEDER En dat kind van Belgische ouders konden wij niet helemaal serieus nemen
VADER Nee dat konden wij niet
MOEDER Want Belgische jongetjes zijn… tsja… hoe zal ik het zeggen
VADER Dom?
MOEDER Zo zou ik het niet willen noemen, meer… simpel. Het was te zien aan die wenkbrauwen, die stonden zo –
VADER Vragend, net als bij de ouders
MOEDER Die kwamen elke dag hè
VADER Elke dag, soms wel twee keer
MOEDER Uitsloverig
VADER Overachievers
MOEDER Stonden ze daar
VADER Met hun vettige friethanden het glas van de couveuse te bestempelen
MOEDER Ik kon ze niet verstaan
VADER Het leek wel zingen wat ze deden, dat Vlaams
MOEDER Ik verstond er geen reet van
VADER Irritant gewoon
MOEDER Brutaal
VADER Naast ònze dochter
MOEDER Ik dacht: straks leert mijn dochter nog eerder Vlaams dan Nederlands
VADER Want Vlaams is geen Nederlands
MOEDER En andersom
VADER Vlaams is een Neder-Frankische variëteit
MOEDER Noem het in godsnaam geen Neder-Frankische variëteit!
VADER Het gaat erom
MOEDER Dat onze dochter al gelijk werd vergiftigd
VADER Bedoezeld
MOEDER Geïndoctrineerd
VADER Daar konden we niets tegen doen
MOEDER Wat kon ik doen
VADER Al die draadjes en plakkertjes aan ons kind
MOEDER Langs ons kind, bij ons kind
VADER Achter ons kind, boven ons kind
MOEDER Op ons kind, in ons kind
VADER Kaalgeschoren koppie vanwege het infuus
MOEDER Als een misdadiger
VADER En jij zei toen, ik weet het nog:
MOEDER Kan ik dit wel
VADER ‘Kan ik dit wel’, ja dat zei je
MOEDER Ja dat zei ik
VADER ‘Ben ik wel goed genoeg als moeder’, dat zei je ook
MOEDER Ben ik wel goed genoeg als moeder
VADER Terwijl we nog moesten beginnen
MOEDER Ja
VADER Dat is hetzelfde als je afvragen of een chocoladereep wel lekker is
MOEDER Terwijl je ‘m nog niet eens hebt geproefd
VADER Nee
MOEDER Wat zei jij toen?
VADER Ik zei: een goede moeder dat ben je niet, dat word je
MOEDER Ja
VADER Ik weet ook niet waar ik die wijsheid ineens vandaan haalde maar ik zei het: een goede moeder ben je niet, dat word je
MOEDER Dat word je vanzelf
VADER ‘maar ik heb gerookt tijdens de zwangerschap’ zei je, ‘het is mijn schuld’
MOEDER mijn schuld
VADER En… weet je wat ik toen zei? Weet je het nog? Ik zei toen: ja maar ìk draag altijd strakke onderbroeken (lacht)

Stilte.

VADER Stonden we daar
MOEDER Te janken
VADER Nou…
MOEDER Te grienen dan
VADER Terwijl onze dochter –
MOEDER Naast een Bèlg ligt.
VADER Ik bedoel, kom op. Een BELG!
MOEDER Het is een schande
VADER Niet goed voor het niveau, de moraal, de sfeer in het ziekenhuis
MOEDER Dat Vlaams dat onze dochter bedoezeld
VADER Dat jong lag ook de hele dag te janken
MOEDER Hij had vast pijn aan z’n aandacht
VADER Echt, dat dreinen dat-ie deed –
MOEDER En wat zou hij nou eenmaal te eten krijgen, als hij ouder was
VADER Patat toch?
MOEDER En bier, vergeet het bier niet
VADER Patat en bier
MOEDER Bij voorbaat kansloos
VADER Hij zal opgroeien als een dikke papzak
MOEDER Simpel en dik
VADER Simpel en dik met vragende wenkbrauwen
MOEDER Voer is het. Simpelweg voer
VADER Voer voor een Dutroux
MOEDER Om uitgehongerd en verkracht in een kelder onder een huis je dagen te slijten
VADER (in het Vlaams:) Met een simpel computerspelletje als enig vermaek.
MOEDER Om vervolgens…
VADER Tsja
MOEDER Ik bedoel
VADER Als je dàt al weet terwijl
MOEDER Onze dochter
VADER Zo klein
MOEDER Kwetsbaar
VADER We moesten voor onze dochter zorgen.

Stilte.

MOEDER Het was nog een hele uitdaging om de rat het ziekenhuis in te smokkelen.
VADER We waren bang dat-ie uit je tas zou kruipen hè
MOEDER Ik had het beest in een Tupperwarebakje gestopt
VADER Bijna z’n staart ertussen
MOEDER Bijna ja maar net niet
VADER Natuurlijk wel wat gaatjes bovenin geprikt
MOEDER Ja, want anders zou hij stikken
VADER Dat zou zielig zijn
MOEDER Maar ze zagen niks
VADER Deden niks
MOEDER Geen controle, ondanks dat het nacht was
VADER Een ziekenhuis is ook niet bepaald Schiphol
MOEDER Hup, langs de zusterspost
VADER Naar de poli-kli-niek-ver-los-kun-de
MOEDER De couveuseafdeling
VADER Ik kon hem op de gang al horen blèren
MOEDER Dat Belgische kind, niet de rat
VADER Nee niet de rat
MOEDER We liepen de afdeling op
VADER Lieten het doosje eerst bijna vallen
MOEDER Maar uiteindelijk
VADER Met een handschoen, dat wel
MOEDER Konden we de rat door het gat van zijn couveuse proppen
VADER Het leek wel dat plastic van een buitenzwembad, waar je doorheen moet om van binnen naar buiten te komen
MOEDER Zodat de hitte niet kan ontsnappen
VADER Plop
MOEDER Daar ging-ie
VADER Toen ik het harige lijfje van de rat in mijn handen voelde woelen
Ik wist dat hij honger had, ik kreeg gewoon plaatsvervangende honger
Ik deed gewoon wat een vader moet doen. Ik kwam op voor mijn kind, alles ALLES had ik voor haar over. Ik bedoel, ik heb haar godverdomme zelf gemaakt. Begint het allemaal ook niet bij het begin? Bij het begin van een nieuw leven? Je moet toch opkomen voor je kind? Een kind is zo verschrikkelijk puur
MOEDER Tabula rasa
VADER Nog zo dichtbij… HET. Het goeie, het èchte en is het niet MIJN taak, mijn taak als vader om ervoor te zorgen dat ze zo lang mogelijk, zo lang mogelijk onbedorven blijft, onvermengd
MOEDER Als de primaire kleuren
VADER Ik wil dat ze zo lang mogelijk rood en blauw en geel blijft
MOEDER Geen groen
VADER Groen zou pas later komen
MOEDER Nu nog niet
VADER En al helemaal geen paars
MOEDER Hou op
VADER Of oranje
MOEDER Hou je mond alsjeblieft
VADER Bruin
MOEDER Hou op! (huilt)
VADER Zeker niet in de vorm van een verwend Belgisch klerejong. Dus toen ik die rat zag scharrelen tussen al die draadjes en plakkers langs dat al wat opgezwollen blanke buikje –
MOEDER Patat
VADER Boven een ieniemienie luiertje… Wist ik dat ik het goede deed. Het goede. Het juiste.

Stilte.

MOEDER Ik hou van je.
VADER Ik ook van jou.

Stilte.

MOEDER De moeder van het jongetje huilde héél onaantrekkelijk.
VADER De vader stond maar een beetje Vlaams te hoofdschudden van amai-amai-amai
MOEDER Uiteindelijk ging de kleine Urbanus van de afdeling af
VADER Hop – naar de Intensive Care
VADER Ziekenhuis werd aangeklaagd
MOEDER Ontslagen volgden
MOEDER Heisa
VADER Bombarie
MOEDER Pandemonium
VADER Het was nog op de televisie, op het nieuws
MOEDER Het achtuurjournaal. (doet haar handen voor haar ogen) Hebben jullie het gezien?

Stilte.

MOEDER Ik vraag: hebben jullie het gezien?
VADER Lieverd, ik weet niet of – (pakt haar vast)
MOEDER (rukt zich los) Ik stel gewoon een vraag
VADER Shh… die mensen weten toch niet of –
MOEDER Ik mag toch wel – het is hier toch een vrij land of niet soms
VADER Shhhh rustig maar
MOEDER Ik mag toch wel een vraag stellen
VADER Ze hebben het gezien, Lydia. Ze hebben het vast gezien.