Manuscriptbegeleiding: Jasper Henderson legt uit

Jasper Henderson (1972) is redacteur van Editio. Hij begeleidt  cursisten en ander schrijftalent dat zich bij ons meldt. Hij leest en analyseert je manuscript en adviseert over opbouw, plot en stijl, tot er het boek ligt dat jou voor ogen stond.

Daarnaast werkt hij als acquirerend redacteur voor uitgeverij Lebowski, interviewt en modereert hij bij literaire evenementen en geeft hij les in Creative Writing bij ArteZ, Hogeschool voor de Kunst, Arnhem.

Wat is het belang van een redacteur die je manuscript doorleest?

De meeste schrijvers hebben een tweede oog nodig; je kunt op een gegeven moment zelfniet meer zien of je bedoelingen van een tekst ten volle tot hun recht komen. Een redacteur probeert de ideeën en de intenties van een schrijver maximaal tot uitdrukking te brengen in een tekst.

Waar let je in het bijzonder op bij structuur/opbouw?

Bij het begin: vaak zijn de eerste alinea’s of zelfs het eerste hoofdstuk niet het werkelijke begin, maar inleidende schermutselingen. Het boek of verhaal begint pas echt een stukje verder. Vervolgens: zijn er niet te veel verhaallijnen? Wil de auteur niet te veel vertellen? Soms blijkt dat een verhaal aan helderheid wint als er een lijn geschrapt wordt. Het belangrijkste: staat elk hoofdstuk, elk onderdeel, in dienst van het verhaal dat de auteur wil vertellen?

Waar let je in het bijzonder op bij stijl/taalgebruik?

Veel taal is overbodig: de meeste schrijvers – beginnend of met enkele titels op hun naam – zijn bang dat het niet duidelijk is wat ze willen vertellen. Het gevolg is veel zinnen en alinea’s die uitleg geven. Op zinsniveau: schrap zoveel mogelijk bijwoorden en adjectieven, je zult merken dat ze niet werkelijk iets toevoegen.

Waar let je in het bijzonder op bij personages/perspectief?

Wees specifiek bij het vormgeven van je personages. Wees niet tevreden met ‘een grote man met een snor’. Verdiep je in de wereld van je personage: hoe reageert hij op bepaalde situaties? Wat zit er in zijn ijskast? Hoe staat hij als hij luistert naar iemand anders? Wat betreft perspectief: wees je bewust van de voordelen en beperkingen als je een perspectief kiest. Die voordelen en beperkingen komen uitgebreid aan bod in de cursussen Fictie.

Wat zijn de meest voorkomende fouten?

De meeste aspirant-schrijvers verwarren schrijven met iets opschrijven.

Kun je een paar tips geven over hoe deze fouten te vermijden zijn?

De belangrijkste tip is misschien: je voortdurend afvragen wat je nu werkelijk wilt vertellen, en of dat ook interessant is voor een ander: wees niet particulier (het is geen dagboek of therapie), maar vraag je af hoe je verhaal zich verhoudt tot de wereld om je heen. Dat wil zeggen: wij, de lezers.

Heb je wel eens een manuscript nagekeken dat vrijwel geen verbeteringen behoefte?

Er zijn schrijvers die manuscripten inleveren die zo verschrikkelijk goed zijn, dat er nauwelijks redactie nodig is. Je kunt dan vooral praten over de mogelijkheden van het manuscript, de finesses. Dat is geweldig.

Is er één boek waaraan je hebt meegewerkt en waar je extra trots op bent?

‘Trots’ is niet het woord, ik schreef die boeken niet. Ik heb met auteurs gepraat over boeken die ze schreven en die ik erg goed vond. Die bevestiging is soms een belangrijke eerste stimulans voor de schrijver, hij is begrepen. De ontvangst en verkoop van die boeken bleken vervolgens goed te zijn, en dat is dan fijn.

Hoe belangrijk vind jij de eerste bladzijde van een verhaal? Hoe moet je vooral niet beginnen?

Een eerste zin is belangrijk, maar ik zal er niet over vallen. Laten we zeggen dat het begin er wel voor moet zorgen dat de lezer de deal met de schrijver aan wil gaan: ik ga wat jij hebt bedacht lezen, ik ga me daar voor inzetten, so it better be good.

Heb jij thuis een manuscript liggen dat je zou willen laten redigeren door Jasper Henderson of een van onze andere redacteuren? Vraag dan nu een EDITIO leesrapport aan!